Πολλά ψυχολογικά & οικογενειακά προβλήματα εμφανίζονται σε γυναίκες με καρκίνο του μαστού.
Η καλή ψυχολογική τους υποστήριξη, αποτελεί βασικό τομέα κάθε γιατρού. Κάθε κλινική μαστού πρέπει να περιλαμβάνει και ειδικό ψυχολόγο ή ψυχίατρο που να αναλαμβάνει το δύσκολο αυτό κομμάτι.
Πριν τον προληπτικό έλεγχο, την ψηλάφηση και τη μαστογραφία
Πολλές γυναίκες αρνούνται ακόμα και να υποβληθούν σε προληπτικό μαστογραφικό έλεγχο, παρότι τους προσφέρεται δωρεάν από τα ασφαλιστικά τους ταμεία, από φόβο μην βρεθεί καρκίνος. ‘Αλλες ζουν για χρόνια με ύποπτο μαστογραφικό εύρημα, με ψηλαφητό όγκο ή ακόμα και με διαγνωσμένο καρκίνο, καθυστερώντας ενίοτε για χρόνια, να κάνουν οποιαδήποτε παραπέρα ενέργεια, βρίσκοντας ποικίλες δικαιολογίες προς τον εαυτό τους και τους συγγενείς τους, ξορκίζοντας μακριά το κακό. Αναπτύσσουν στο έπακρο τον αμυντικό ψυχολογικό μηχανισμό της άρνησης. Είναι περίεργο ότι αυτό δεν φαίνεται να σχετίζεται με το μορφωτικό, οικονομικό και κοινωνικό τους επίπεδο.
Γνωρίζω γυναίκα, 75 ετών πρώην νοσηλεύτρια, με εξελκωμένο καρκίνο μαστού (ανοιχτή πληγή δηλαδή) που 7 χρόνια τώρα αλλάζει γιατρούς ζητώντας να της κάνουν χειρουργικό καθαρισμό. Η αδελφή της που πάντα τη συνοδεύει, προειδοποιεί τους γιατρούς να της λένε πως έχει μαστίτιδα. Μόλις τους πρότεινα να κάνουμε κάτι περισσότερο για το καλό της, χωρίς να της πω τι έχει, δεν την ξαναείδα.
‘Αλλη κυρία 60 ετών, μπήκε στο νοσοκομείο με εξελκωμένο καρκίνο και γεμάτη μεταστάσεις. Επί 5 χρόνια έκρυβε το στήθος της από το σύζυγό της με τον οποίο κοιμούνται μαζί. Η μητέρα ενός φίλου μου βιομήχανου με επισκέφθηκε προ τριετίας επειδή «έπιανε κάτι στο στήθος της». Είχε προηγουμένως πάει σε αντικαρκινικό νοσοκομείο, όπου σωστά, της έκαναν παρακέντηση και κυτταρολογική (FNA). Η εξέταση δεν πέτυχε να πάρει καθόλου κύτταρα μαστού, πράγμα που συμβαίνει στο 20-30% των περιπτώσεων. Το χαρτί της έγραφε «εξέταση αρνητική για κακοήθεια, συνιστάται επανάληψη». Δεν επανέλαβε την παρακέντηση. Ήρθε σε μένα για μια δεύτερη γνώμη. Αυτό το «κάτι», ήξερα μέσα μου μόλις το ακούμπησα, πως ήταν σίγουρα κάτι κακό. Της ζήτησα να επαναλάβουμε την παρακέντηση, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για ενδεχόμενη κακοήθεια. Αρνήθηκε πάλι. Έκτοτε κυκλοφορεί με το χαρτί από την «εξέταση αρνητική για κακοήθεια» και μαθαίνω τα νέα της από το φίλο μου. Νομίζει πως δεν ξέρω τη δουλειά μου.
Σαραντάχρονη φίλη, γιατρός, με μικρό ογκίδιο 8mm στον ένα μαστό, αθώο ψηλαφητικά, αλλά ύποπτο μαστογραφικά (μικτή κύστη). Τέσσερις γιατροί της είπαμε να το βγάλει. Βρήκε όμως γιατρό-θεό, που βασίστηκε πιο πολύ στο χέρι του παρά στα μηχανήματα και της είπε πως δεν έχει τίποτα. Τώρα δεν μας μιλάει πια. Ελπίζω μόνο νάναι καλά.
Περιμένοντας τις εξετάσεις και μαθαίνοντας τη διάγνωση
Η αναμονή εξετάσεων, επεμβάσεων και αποτελεσμάτων αρκεί για να δημιουργήσει πολλά ψυχικά προβλήματα, ιδιαίτερα όταν στις πιθανότητες εμπλέκεται έστω και λίγο ο καρκίνος. Σημαντική πρόοδος των τελευταίων ετών είναι η όλο και συχνότερη εφαρμογή της κυτταρολογικής εξέτασης με βελόνα (FNA) που μείωσε πολύ τις ταχείες βιοψίες. Έτσι όλο και λιγότερες γυναίκες μπαίνουν σήμερα στο χειρουργείο, χωρίς να γνωρίζουν αν θα ξυπνήσουν με ένα μαστό, με μισό ή με δύο. Η FNA έδωσε στις ασθενείς τη δυνατότητα της προεγχειρητικής διαγνώσεως και συζητήσεως με το γιατρό τους για το είδος της περαιτέρω θεραπευτικής πορείας, ανάλογα με τις προσωπικές τους ανάγκες και επιθυμίες.
Τα σοβαρότερα ψυχικά προβλήματα εμφανίζονται όταν η διάγνωση του καρκίνου του μαστού είναι πλέον σίγουρη. Και είναι κυρίως ανάλογα της διαγνώσεως του καρκίνου και λιγότερο της βαρύτητας της επεμβάσεως Δεν είναι μικρό πράγμα να σου πουν ότι έχεις καρκίνο.
Η θλίψη, η αϋπνία, το άγχος, η ανορεξία, η νευρικότητα, η οργή, η ενοχή, είναι φυσικό να συνοδεύουν στην αρχή τη διάγνωση του καρκίνου. Αργότερα οι παράγοντες της ανθρώπινης αντοχής και του ψυχικού σθένους αποκαλύπτουν τις πραγματικές τους διαστάσεις και λειτουργούν στα όρια των δυνατοτήτων τους. Οι συμπεριφορές ξεχωρίζουν ανάλογα με το χαρακτήρα, το σθένος και την ποιότητα στήριξης από το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον.
Βλέπουμε γυναίκες, που αφού ξεπέρασαν το αρχικό σοκ από τη διάγνωση του καρκίνου, βρήκαν την αφορμή να ξαναγεννηθούν, να πιάσουν τη ζωή από τα μαλλιά, να εκμεταλλευθούν κάθε λεπτό της και να πλησιάσουν πιο κοντά στα αγαπημένα τους πρόσωπα. Γυναίκες αποφασισμένες να επιζήσουν. ‘Αλλες με καρκίνο 1ου σταδίου νιώθουν πως τέλειωσε η ζωή τους κι ας τους λέμε ειλικρινά πως οι πιθανότητες είναι κατά 90% με το μέρος τους.
Είναι αποδεδειγμένο ότι οι γυναίκες που συζητούν όλες τις εναλλακτικές θεραπευτικές προοπτικές με το γιατρό τους υποφέρουν λιγότερο. Το ίδιο κι αυτές που έχουν δυνατή στήριξη από την οικογένειά τους…
Η περίοδος παρακολούθησης μετά την αρχική θεραπεία.
Δεν φτάνουν όσα τράβηξε μια γυναίκα στα νοσοκομεία, όσο καλά κι αν της φέρθηκαν, όσο καλή κι ήταν η πορεία της. Πρέπει κάθε 6-12 μήνες να ξαναγυρίζει στον τόπο του μαρτυρίου, να βλέπει, να ακούει και να θυμάται. Κάθε νέα επίσκεψη είναι, εκτός από υπενθυμίσει του παρελθόντος και φόβος ότι η αρρώστια μπορεί να υποτροπιάσει. Σαυτή τη φάση κάθε μικροπονάκι, τσιμπηματάκι, πρηξιματάκι οπουδήποτε στο σώμα, μπορεί να προξενήσει φόβο υποτροπής. Σ
αυτή τη φάση οι μισές γυναίκες μπορεί να πάθουν απλή αντιδραστική μελαγχολία ή σοβαρότερη κατάθλιψη…
Σεξ και μαστεκτομή
Ο μαστός δεν είναι ένα οποιοδήποτε όργανο του γυναικείου σώματος. Αποτελεί μέρος του «εγώ» κάθε γυναίκας. Του σωματικού και ερωτικού προφίλ της. Γι αυτό και γίνεται μεγάλη προσπάθεια σήμερα να εφαρμόζονται χειρουργικές επεμβάσεις που να μην αφαιρείται όλος ο μαστός όταν αυτό είναι εφικτό.
Είναι φυσικό κάθε γυναίκα με μαστεκτομή να φοβάται μήπως ο σύντροφός της τη βρίσκει αποκρουστική. Μερικές φοβούνται στην αρχή, ακόμα και να κοιταχτούν στον καθρέφτη. Είναι πολύ σημαντική η αρχική προσέγγιση του ερωτικού συντρόφου. Αυτός θα πρέπει να κάνει το πρώτο βήμα. Η γυναίκα ντρέπεται, φοβάται και δειλιάζει. Στην αρχή η σχέση θα δοκιμασθεί. Αν δεν έχει στέρεες βάσεις και αγάπη μπορεί και να χαλάσει. Αν έχει τότε θα γίνει πιο βαθειά και πιο δυνατή. Εξάλλου ο καρκίνος έφυγε μαζί με το μαστό, η ζωή όμως συνεχίζεται και είναι γλυκειά. Υπάρχουν αγαπημένα πρόσωπα που περιμένουν. Οικογένεια, φίλοι αλλά και νέοι έρωτες. Μουσικές και βιβλία, θέατρα και σινεμά, εκδρομές, θάλασσες, βουνά και χιούμορ, πολύ χιούμορ.
Μην ξεχνάτε ότι τα επιτεύγματα της πλαστικής χειρουργικής σήμερα βοηθούν σημαντικά στην ανάπλαση ενός μαστού που χάθηκε, κάνοντας πραγματικά θαύματα.
Η ζωή συνεχίζεται και είναι γλυκειά. Αδράξτε την και μην αφήνετε τον εαυτό σας να πέφτει.
Περιμένοντας το τέλος
Παλιότερα οι άνθρωποι πέθαιναν από χίλιες-δυό αρρώστιες. Πέθαιναν στο σπίτι, στη γέννα, στο δρόμο, στη δουλειά και στον πόλεμο. Οι περισσότερες οικογένειες έχαναν μέλη τους πριν την ώρα τους. Ήταν κάτι αναπάντεχο, αλλά συνηθισμένο. Ήταν μέρος της ζωής. Σήμερα ο θάνατος, παρότι είναι ακόμα το μόνο σίγουρο για όλους, δεν είναι τόσο συνηθισμένος στο κοντινό μας καθημερινό περιβάλλον. Η πρόοδος της ιατρικής τον έχει στείλει στο περιθώριο της ζωής. Στις πόλεις οι ασθενείς πεθαίνουν συνήθως στα νοσοκομεία και ειδικά γραφεία αναλαμβάνουν τα περαιτέρω. Οι λέξεις καρκίνος και θάνατος είναι λέξεις ταμπού για τους περισσότερους ασθενείς και το συγγενικό τους περιβάλλον.
Βέβαια η σημερινή ιατρική γιατρεύει πολλά, αλλά όχι όλα. Ο καρκίνος του μαστού άλλοτε γιατρεύεται κι άλλοτε όχι. Οι γιατροί στην Ελλάδα αποφεύγουμε να πούμε ευθέως σε όλες τις ασθενείς πως έχουν καρκίνο, εκτός κι αν οι ίδιες ανήκουν στην ομάδα που απαιτεί να γνωρίζει όλη την αλήθεια. Εκμεταλλευόμαστε έτσι την πιθανότητα να γιατρευτεί η αρρώστια και να ξεχαστεί. Ξέρουμε ότι οι περισσότερες θα το καταλάβουν, ιδιαίτερα αν πρόκειται να ακολουθήσουν χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία. Μερικές φορές όμως η πορεία μιας ασθενούς είναι τέτοια που δυστυχώς όλοι ξέρουμε πως αργά ή γρήγορα θα πεθάνει. Και το νιώθει πια και η ίδια. Έχει τότε το κάθε δικαίωμα να πάρει αποφάσεις που θα ρυθμίσουν τα μετά το θάνατό της. Σε όσους από αγάπη συνεχίζουν να της λένε πως δεν έχει τίποτα και θα γίνει σύντομα καλά, παύει να δίνει πια βάση. Όταν πια το μέλλον είναι προδιαγεγραμμένο οι οικείοι και φίλοι πιστεύω πως θα πρέπει να ξεπεράσουν τα ταμπού και να ακολουθήσουν σε όποιο δρόμο η ασθενής επιθυμεί να στρέψει την κουβέντα. Δε υποχρεούνται να προσφέρουν συμβουλές και λύσεις. Αρκεί που είναι εκεί σαν ακροατές και συζητητές. Κι ας μην παρεξηγούνται, ούτε να παίρνουν προσωπικά τις όποιες έκρηξης θυμού ή συγκίνησης…