Ποιες ορμόνες δρουν στο μαστό και πώς παράγεται το γάλα;
Ορμόνες, θηλασμός, γάλα. Ένας σύνθετος μηχανισμός που θα σας βοηθήσουμε να καταλάβετε.
Τα μικρά κορίτσια και τα μικρά αγόρια έχουν ίδιους μαστούς. Κατά την εφηβεία όμως οι μαστοί των κοριτσιών, κάτω από τη δράση των θηλυκών ορμονών οιστραδιόλης (των οιστρογόνων δηλαδή) και προγεστερόνης που παράγουν οι ωοθήκες, αρχίζουν να μεγαλώνουν. Οι ορμόνες αυτές προκαλούν αύξηση των κυττάρων των αδενίων (που παράγουν το γάλα) και αύξηση των κυττάρων των πόρων (που μεταφέρουν το γάλα). Εντείνουν επίσης την εναπόθεση του λίπους στους μαστούς που είναι και ο σημαντικότερος παράγοντας που θα καθορίσει τελικά το μέγεθός τους. Με το τέλος της εφηβείας η αύξηση του μεγέθους των μαστών σταματάει, αφού έχει φθάσει σε όποιο μέγεθος είναι γενετικά προκαθορισμένο ανάλογα με τα γονίδια της κάθε γυναίκας. Από κει και πέρα μικρές μόνο αυξομειώσεις παρατηρούνται στο μέγεθος των μαστών κάθε μήνα, ακολουθώντας τον εμμηνορυσιακό κύκλο. Φουσκώνουν ελαφρά πριν την περίοδο και επανέρχονται στο αρχικό τους μέγεθος μετά. Σταματάει επίσης και η ωρίμανση των κυττάρων των αδένων και των πόρων σε επίπεδο προχωρημένο μεν, σε σχέση με την παιδική ηλικία, αλλά ανώριμο για παραγωγή γάλακτος. Σε περίπτωση εγκυμοσύνης όμως, εκκρίνονται τεράστιες ποσότητες οιστραδιόλης και προγεστερόνης από τον πλακούντα, που δρουν στο μαστό, προκαλώντας ωρίμανση, αύξηση και πολλαπλασιασμό των κυττάρων των λοβίων και των πόρων και περαιτέρω διακλάδωση του γαλακτοφόρου δένδρου. Ταυτόχρονα προκαλούν αναστολή της εκκρίσεως της προλακτίνης, μίας ορμόνης που είναι υπεύθυνη για την παραγωγή του γάλακτος από τους μαστούς. Μόλις το μωρό γεννηθεί, ο πλακούντας αποβάλλεται κι έτσι παύει πια να παράγει ορμόνες. Σταματάει λοιπόν η αναστολή της προλακτίνης, η οποία συνεπώς αρχίζει να παράγεται σε μεγάλες ποσότητες διεγείροντας με τη σειρά της την παραγωγή γάλακτος από το μαστό. Καθώς το μωρό θηλάζει ερεθίζει τις θηλές των μαστών και έτσι με ειδικές νευρικές οδούς ενημερώνεται ο εγκέφαλος που με τη σειρά του παράγει μιαν άλλη ορμόνη, την ωκυτοκίνη. Αυτή είναι που προκαλεί τη σύσπαση των αδενίων που περιέχουν το γάλα και την έκθλιψή του προς τους πόρους και από κει προς τη θηλή απ` όπου το παίρνει τελικά το μωρό.
Συνοπτικά λοιπόν: οι μαστοί στις γυναίκες ωριμάζουν μόνο μέχρι ενός σημείου και εκεί παραμένουν περιμένοντας την εγκυμοσύνη. Μόνο τότε ωριμάζουν περισσότερο αλλά και πάλι δεν παράγουν ακόμα γάλα. Μόνο όταν μετά τον τοκετό αποβληθεί ο πλακούντας αρχίζει η παραγωγή γάλακτος. Και τότε πάλι, χρειάζεται να θηλάζει το μωρό για να βγει το γάλα από τη θηλή, διαφορετικά παύει η παραγωγή του!
Προγραμματίστε το ραντεβού σας
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΕΔΩΠού οφείλεται η διαφορά του μεγέθους των μαστών διαφόρων γυναικών; Οι γυναίκες με τους μεγάλους μαστούς παράγουν πιο πολύ γάλα;
Το μέγεθος του μαστού οφείλεται στην ποσότητα του λίπους που περιέχει και όχι στον αριθμό των λοβίων ο οποίος είναι περίπου ο ίδιος σε γυναίκες με μικρό ή μεγάλο στήθος. Το μέγεθος του μαστού, οφείλεται μάλλον σε παράγοντες γενετικούς και λιγότερο στην παχυσαρκία, δεδομένου ότι είναι γνωστό πως υπάρχουν παχιές γυναίκες με σχετικά μικρό στήθος και αδύνατες γυναίκες με μεγάλο. Η ποσότητα του γάλακτος που παράγει λοιπόν μία γυναίκα δεν εξαρτάται από το μέγεθός των μαστών της και έτσι μία γυναίκα με μικρό στήθος μπορεί να είναι ήσυχη ότι, δεν θα έχει πρόβλημα γαλουχίας, όταν με το καλό φθάσει εκείνη η ώρα.
Τι είναι το πύαρ ή πρόγαλα;
Οι μαστοί δεν παράγουν εξ αρχής έτοιμο γάλα. Αρχικά παράγουν ένα αραιό, κιτρινωπό υγρό που λέγεται πύαρ ή πρόγαλα και που προοδευτικά μετά από 2-5 μέρες μετατρέπεται σε γάλα. Το πύαρ παράγεται στο 1/100 της ποσότητας του γάλακτος (λίγες σταγόνες δηλαδή) και έχει τις ίδιες πρωτεΐνες και σάκχαρα με το γάλα αλλά σχεδόν καθόλου λίπος. Γλυκαίνει το μωρό και δεν το απογοητεύει για τις προσπάθειες που καταβάλλει θηλάζοντας, ώσπου να “κατέβει” το ώριμο γάλα.
Τι περιέχει το γάλα και σε τι ποσότητα παράγεται;
Το γάλα περιέχει 88% νερό, 7% το σάκχαρο λακτόζη, 3,5% λίπος, 1,3% πρωτεΐνες (κυρίως καζεΐνη) και 0,2% διάφορα συστατικά (άλατα, βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία). Το μωρό θα πάρει από το γάλα τις θρεπτικές ουσίες που χρειάζεται και αυτό σημαίνει ότι η μητέρα που θηλάζει πρέπει να παίρνει επίσης ελαφρά αυξημένες ποσότητες πλήρους διατροφής (ασβέστιο, σίδηρο, βιταμίνες κλπ.)
Προγραμματίστε το ραντεβού σας
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΕΔΩΠοια προβλήματα παρουσιάζουν οι μαστοί και οι θηλές στη φάση της γαλουχίας και του θηλασμού;
Λίγες ώρες μετά τον τοκετό το μωρό αρχίζει να θηλάζει αλλά δε βρίσκει ακόμα πλήρες γάλα, μόνο λίγο πρόγαλα. Κάνοντας πιο έντονη προσπάθεια, γιατί πεινάει, ερεθίζει τις θηλές που ακόμα είναι αμάθητες στο θηλασμό. Έτσι προκαλείται ένας γλυκός πόνος που σε μερικές περιπτώσεις είναι πιο ενοχλητικός καθώς επίσης και μια ήπια δερματίτιδα (ερεθισμός) των θηλών. Μόλις οι θηλές σκληρύνουν, σε λίγες μέρες δηλαδή, παύει να υπάρχει πρόβλημα. Συχνό λάθος που γίνεται από τις νέες μητέρες, είναι ότι χρησιμοποιούν τη θηλή τους ως πιπίλα για να ηρεμεί το μωρό. Καλό είναι το μωρό να θηλάζει από κάθε μαστό όση ώρα χρειάζεται για να χορταίνει. Παράταση του θηλασμού για παιχνίδι, απλώς αυξάνει τη δερματίτιδα και την κακοποίηση των θηλών, καθιστώντας συχνά το θηλασμό μια επώδυνη διαδικασία που τελικά διακόπτεται. Αν οι θηλές σας έχουν πληγωθεί τον πρώτο καιρό του θηλασμού αλλά δεν επιθυμείτε να σταματήσετε, αγοράστε ένα ειδικό θήλαστρο, «αρμέξτε» το γάλα σε τακτικά διαστήματα μέχρι να φτιάξουν οι θηλές και μετά ξαναρχίστε το θηλασμό.
Κάποιες φορές το γάλα μπορεί να «πετρώσει» σε μια περιοχή του μαστού. Αυτό γίνεται ή επειδή ο θηλασμός έχει διακοπεί ενώ το γάλα παράγεται ακόμη ή επειδή δεν είναι τακτικός ή επειδή μπορεί να υπάρχει στένωση σε κάποιο γαλακτοφόρο πόρο και το γάλα να μην προωθείται άνετα ή για άλλους απροσδιόριστους λόγους. Σε σπάνιες περιπτώσεις από το λιμνάζον πετρωμένο γάλα θα προκληθεί μαστίτιδα που μπορεί να υποχωρήσει μόνη της ή με αντιβίωση ή μπορεί να οδηγήσει σε απόστημα που ενδέχεται να χρειαστεί χειρουργική διάνοιξη.
Ο θηλασμός στη χώρα μας υπολείπεται σε σχέση με την Ευρώπη.
