Σταδιοποίηση καρκίνου του μαστού

Μεταβείτε στην ενότητα

• Τι είναι;
• Τι είναι οι μικρομεταστάσεις;
• Τι είναι ένα «ογκίδιο»;
• Τι είναι ο καλοήθης και τι ο κακοήθης όγκος;
• Τι είναι «μόρφωμα»;

Σταδιοποίηση του καρκίνου ή στάδια. Τι είναι οι μεταστάσεις;

Σταδιοποίηση καρκίνου μαστού σημαίνει να μπορέσουμε να χωρίσουμε τους ασθενείς σε παρόμοιες ομάδες, με μια ενιαία και παγκόσμια κατάταξη ανάλογα με το πόσο προχωρημένη είναι η κάθε περίπτωση. Αυτό βοηθάει να συνεννοούνται και οι γιατροί μεταξύ τους αλλά και οι ασθενείς να καταλαβαίνουν σε ποιο στάδιο βρίσκονται. Υπάρχουν 4 στάδια αρχίζοντας από το πιο ελαφρύ και προχωρώντας προς βαρύτερες καταστάσεις.

Ο καρκίνος in situ ονομάζεται στάδιο 0. (βλ. κεφ. Είδη καρκίνου του μαστού)

• Στάδιο 1. Ο όγκος έχει διάμετρο μικρότερη από 2 εκ., είναι εντοπισμένος μόνο στο μαστό χωρίς να διηθεί το δέρμα ή τη θηλή και δεν έχει δώσει πουθενά μεταστάσεις.
• Στάδιο 2. Ο όγκος έχει διάμετρο 2 έως 5 εκ. ή έχει προκαλέσει μετάσταση σε 1 έως 3 λεμφαδένες της μασχάλης.

Δεν είναι εύκολη η διάκριση μεταξύ 1ου και 2ου σταδίου με μόνη την κλινική εξέταση. Χρειάζεται πάντα και επέμβαση. Διότι μπορεί να ψηλαφώνται λεμφαδένες στη μασχάλη χωρίς να έχουν καρκινική μετάσταση, αλλά και αντιστρόφως, να μην πιάνουμε τίποτα στη μασχάλη και η ιστολογική εξέταση των λεμφαδένων που αφαιρέθηκαν να δείξει μετάσταση.

• Στάδιο 3. Όγκος, οιουδήποτε μεγέθους, που διηθεί το δέρμα του μαστού ή κολλάει στους μύες του θώρακος ή υπάρχουν μεταστάσεις σε λεμφαδένες της μασχάλης που δεν μπορούμε πια να τους κουνήσουμε κατά την εξέταση, γιατί είναι καθηλωμένοι στο θώρακα ή το δέρμα. Εδώ κατατάσσεται και ο φλεγμονώδης καρκίνος μαστού.
• Στάδιο 4. Υπάρχουν αιματογενείς μεταστάσεις και σε μακρινά όργανα (π.χ. οστά, ήπαρ, δέρμα, πνεύμονες, εγκέφαλος, κλπ)

Οι λεμφαδενικές μεταστάσεις γίνονται μέσω της λεμφικής κυκλοφορίας προς τούς λεμφαδένες της μασχάλης και συμβαίνουν στο 30% των περιπτώσεων (βλ ανατομία/λεμφαδένες). Ενώ οι αιματογενείς μεταστάσεις γίνονται μέσω της κυκλοφορίας του αίματος σε διάφορα όργανα, παντού όπου πάει το αίμα και  συμβαίνουν μόνο στο 10% των περιπτώσεων. Πρόκειται για δύο διαφορετικές και ανεξάρτητες μεταξύ τους διαδικασίες. Δηλαδή η ύπαρξη μεταστάσεων στους λεμφαδένες της μασχάλης δε σημαίνει ότι υποχρεωτικά θα υπάρχουν και αιματογενείς μεταστάσεις σε άλλα όργανα και αντίστρόφως. Η ανεύρεση μεταστάσεων σε κάποιο όργανο, κατατάσσεται στο στάδιο 4, ανεξαρτήτως εάν υπάρχουν μεταστάσεις στους λεμφδένες.

Σύντομα, η μελέτη των ήδη γνωστών καρκινικών γονιδίων, σε συνδυασμό με την ανακάλυψη νέων, αλλάζουν σιγά-σιγά τη μέχρι σήμερα εφαρμοζόμενη σταδιοποίηση του καρκίνου, που είναι αρκετά αόριστη, επειδή βασίζεται μόνο στην ύπαρξη ή όχι μεταστάσεων και στη διάμετρο του όγκου, αγνοώντας το DNA του. Έτσι τα τελευταία χρόνια, αρχίζουμε να καταννοούμε γιατί υπάρχουν καρκίνοι του μαστού μικρού μεγέθους, π.χ. λίγων χιλιοστών, που εμφανίζουν μεγάλη επιθετικότητα και ταχύτατη μεταστατικότητα και υπάρχουν επίσης καρκίνοι διαμέτρου 5 εκ που μεγαλώνουν αργά–αργά για χρόνια, χωρίς να δώσουν μεταστάσεις.

Τι είναι οι μικρομεταστάσεις; Τι είναι η μικροδιήθηση;

Οι μικρομεταστάσεις είναι μικροσκοπικές αθροίσεις καρκινικών κυττάρων που βρίσκονται σε «νάρκη» σε κάποιους ιστούς του σώματος, συνήθως στα οστά. Η εξέταση μυελού των οστών αναδεικνύει μικρομεταστάσεις στο 25-30% των γυναικών με διηθητικό καρκίνο μαστού. Η ύπαρξή τους δεν δηλώνει υποχρεωτικά και μετάσταση στα οστά, ούτε αλλάζει τη σταδιοποίηση του καρκίνου, διότι μπορεί να μείνουν «ναρκωμένες» για πάντα. Για να μεγαλώσει μια μικρομετάσταση και να μετατραπεί σε κανονική μετάσταση, απαιτούνται ορισμένες προϋποθέσεις, εκ των οποίων η βασικότερη είναι ότι πρέπει να δημιουργηθούν γύρω της αιμοφόρα αγγεία για να την θρέψουν.
Η αιμάτωση των μικρομεταστάσεων αποτελεί πεδίο έντονων ιατρικών ερευνών, διότι αν πετύχουμε να κρατήσουμε σε μόνιμη νάρκη τα καρκινικά κύτταρα, αυτό θα σημαίνει στην πράξη και ίαση του καρκίνου. Στο επίπεδο αυτό δρουν πολλοί παράγοντες, γνωστοί και άγνωστοι. Πριν τα καρκινικά κύτταρα από ένα καρκίνο μαστού διεισδύσουν πλήρως σε ένα μασχαλιαίο λεμφαδένα, αρχίζουν σιγά- σιγά να διηθούν την εξωτερική του κάψα. Η φάση αυτή δεν συνιστά ακόμα κανονική λεμφαδενική μετάσταση, ονομάζεται μικροδιήθηση και ταξινομείται μεταξύ 1^ου και 2^ου σταδίου.

Διευκρίνιση ορισμένων ιατρικών όρων

Τι είναι ένας «όγκος» και πώς δημιουργείται; Τι είναι ένα «ογκίδιο»;

Τα κύτταρά μας ανανεώνονται συνεχώς. Με κάποιο θαυμαστό μηχανισμό, διατηρούν σταθερό τον αριθμό τους, γιατί όσα κύτταρα πεθαίνουν, τόσα γεννιούνται. Όταν αυτή η ισορροπία διαταραχθεί σε μια περιοχή του σώματος και περισσότερα κύτταρα γεννιούνται εκεί, απ` όσα πεθαίνουν, τότε δημιουργείται ένας όγκος. Όγκος λοιπόν ονομάζεται κάθε τι που μεγαλώνει κάπου στο κορμί μας, χωρίς να πρέπει. Πρόκειται για μια γενική έννοια, που αφορά σε ένα απτικό ή οπτικό αίσθημα, κάτι δηλαδή που το πιάνουμε ή το βλέπουμε διογκωμένο. Ογκίδιο λέγεται κάθε μικρός όγκος. Κάθε όγκος μπορεί να είναι καλοήθης ή κακοήθης. Το ίδιο και κάθε ογκίδιο. Ογκίδιο και όγκος, δεν είναι μια ιατρική διάγνωση. Η αφαίρεσή του για μικροσκοπική εξέταση θα αποκαλύψει τελικά αν είναι καλόηθες ή κακόηθες. Μια κύστη στο μαστό, ένα ινοαδένωμα, ένα λίπωμα, ή ένα καρκίνωμα, όλα στην αρχή τα χαρακτηρίζουμε όγκους ή ογκίδια μέχρι να τα  ξεχωρίσουμε με τις εξετάσεις και να τα ταυτοποιήσουμε οριστικά με το μικροσκόπιο.

Τι είναι ο καλοήθης και τι ο κακοήθης όγκος; Τι είναι καρκίνος ή καρκίνωμα;

• Καλοήθης όγκος είναι αυτός που μεγαλώνει μόνο τοπικά, τα κύτταρά του δεν διαφέρουν πολύ από τα φυσιολογικά κύτταρα, δεν δίνει μεταστάσεις και δεν διεισδύει σε άλλα όργανα. Καλοήθης όγκος είναι το λίπωμα, το ινοαδένωμα, το θήλωμα, το ίνωμα κλπ
• Κακοήθης είναι ο όγκος που διηθεί (διεισδύει και κατατρώγει) ό,τι βρει στο δρόμο του και μπορεί επίσης να δώσει μεταστάσεις σε μακρινά όργανα του σώματος. Τα κύτταρά του διαφέρουν πολύ από τα φυσιολογικά κύτταρα.

Κακοήθης πάθηση είναι ο καρκίνος, το σάρκωμα, το λέμφωμα, η λευχαιμία κλπ.

Καρκίνος και καρκίνωμα είναι δυο διαφορετικές λέξεις για το ίδιο πράγμα.

Τι είναι «μόρφωμα»;

Κάθε τι που έχει μορφή, ανεξαρτήτως μεγέθους, είδους κυττάρων και περιοχής του σώματος, ονομάζεται μόρφωμα. Όλοι οι όγκοι, καλοήθεις ή κακοήθεις μπορούν να ονομασθούν μορφώματα. Το μόρφωμα δεν είναι μια ιατρική διάγνωση. Είναι ένας πολύ γενικός όρος και μάλιστα όχι μόνο ιατρικός.

Μέρος από το βιβλίο «Ο μαστός και οι παθήσεις του» , ένας οδηγός για κάθε γυναίκα με ερωτήσεις και απαντήσεις. Εκδόσεις Λιβάνη 2006.