Τι είναι οι πυκνοί μαστοί και τι οι λιπώδεις μαστοί;
Οι πυκνοί μαστοί και οι λιπώδεις μαστοί είναι δύο αντίθετοι μεταξύ τους όροι, που τα τελευταία χρόνια αναφέρονται συχνά στις γνωματεύσεις των μαστογραφιών, χαρακτηρίζοντας την ακτινολογική αλλά και την πραγματική τους πυκνότητα. Όπως οι μαστοί κάθε γυναίκας διαφέρουν πολύ εξωτερικά, έτσι διαφέρουν και εσωτερικά. Φυσιολογικά όλοι οι μαστοί είναι ένα μίγμα από μαστικό αδενικό ιστό και λίπος. Η σχέση αυτών των δύο καθορίζει την πυκνότητα ή αραιότητά τους στη μαστογραφία αλλά και στην πραγματικότητα. Ο αδενικός ιστός είναι πυκνός και το λίπος αραιό. Όσο λιγότερο είναι το λίπος, τόσο πιο πολύς είναι ο αδένας και τόσο πιο πυκνοί οι μαστοί. Αντιστρόφως, όσο περισσότερο είναι το λίπος τόσο πιο αραιοί, πιο λιπώδεις είναι οι μαστοί.
Γιατί μας ενδιαφέρει η πυκνότητα των μαστών;
- Γιατί τα τελευταία χρόνια αποδείχθηκε ότι η μεγάλη πυκνότητα των μαστών είναι παράγοντας αυξημένου κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου. Οι πολύ πυκνοί μαστοί έχουν τουλάχιστον τριπλάσια πιθανότητα να πάθουν καρκίνο σε σχέση με τους αραιούς μαστούς.
- Η πυκνότητα των μαστών δυσκολεύει τη σωστή διάγνωση, αυξάνοντας την πιθανότητα σφάλματος της μαστογραφίας. Η πιθανότητα να κρύβεται εντελώς ένας όγκος σε έναν πολύ πυκνό μαστό (και άρα να μην διαγνωστεί αν γίνει μόνο μαστογραφία) αγγίζει το 40 %. Στους αραιούς μαστούς το σφάλμα είναι μόνο 2%.
Σε πόσες κατηγορίες χωρίζονται οι μαστοί ως προς την πυκνότητά τους;
Από μαστογραφική άποψη οι μαστοί χωρίζονται σε 4 κατηγορίες, από ACR1 έως ACR4:
- Κατηγορία ACR1, πολύ αραιοί μαστοί (10% του πληθυσμού). Σημαίνει πολύ λίπος και λίγος μαστικός αδενικός ιστός, που μαστογραφικά αντιστοιχεί σε αραιούς ή «λιπώδεις» μαστούς.
- Κατηγορία ACR4, πολύ πυκνοί μαστοί (10% του πληθυσμού). Σημαίνει πολύς αδενικός μαστικός ιστός και ελάχιστο λίπος, που μαστογραφικά αντιστοιχεί στους πυκνούς μαστούς.
- Οι κατηγορίες ACR2 (40%) και ACR3 (40%) περιλαμβάνουν όλες τις ενδιάμεσες μορφές, καθώς αυξάνεται η πυκνότητα του αδενικού ιστού εις βάρος του λίπους. Το 80% των γυναικών ανήκει στις δύο ενδιάμεσες κατηγορίες. Το λίπος απεικονίζεται σκούρο γκρί, ενώ ο μαστικός αδένας λευκός. Υπάρχουν και όλες οι ενδιάμεσες αποχρώσεις του γκρίζου.
Οι 4 κατηγορίες μαστών καθώς αυξάνεται η πυκνότητά τους στην μαστογραφία. Το ένα άκρο είναι ο λιπώδης ACR1 (μαύρος) όπου σχεδόν δεν φαίνεται μαστικός αδένας. Το αντίθετο άκρο είναι ο πυκνός μαστός ACR4 (λευκός) όπου δεν φαίνεται καθόλου λίπος. Στις ενδιάμεσες κατηγορίες ο αυξανόμενος λευκός αδένας φαίνεται ανάμεσα στις κόκκινες τελείες και αυξάνεται από την κατηγορία 2 προς την 3.
Πώς θα μάθει μια γυναίκα σε ποια κατηγορία πυκνότητος ανήκουν οι μαστοί της;
Ο ακτινολόγος που γνωματεύει τη μαστογραφία αποφασίζει για την κατάταξη. Όταν μια γυναίκα υποβάλλεται σε μαστογραφία για πρώτη φορά στη ζωή της, τότε θα μάθει σε ποια κατηγορία πυκνότητας μαστών ανήκει. Με την πάροδο της ηλικίας οι μαστοί προοδευτικά αραιώνουν αλλά ποτέ δεν θα γίνει πολύ αραιός ένας πολύ πυκνός μαστός. Στους πολύ αραιούς (ACR1) και στους πολύ πυκνούς μαστούς (ACR4) η κατάταξη είναι εύκολη, ενώ στις ενδιάμεσες κατηγορίες είναι υποκειμενική και εξαρτάται από τον γνωματεύοντα ακτινολόγο.
Τί μπορώ να κάνω αν η μαστογραφία μου γράφει πως έχω πυκνούς μαστούς;
Είναι κάτι με το οποίο γεννηθήκατε και δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα για να το αλλάξετε. Θα γνωρίζετε ότι έχετε μαστούς αυξημένου κινδύνου και δυσανάγνωστους με τη μαστογραφία. Θα είστε επιμελής στον ετήσιο έλεγχό σας, χωρίς να παραλείπετε τη μαστογραφία κι ας έχει μεγάλη πιθανότητα σφάλματος. Θα τη συμπληρώνετε πάντοτε με κλινική εξέταση (ψηλάφηση) από τον ειδικό μαστολόγο ενός οργανωμένου κέντρου μαστού (όχι από τον μαιευτήρα γυναικολόγο) καθώς και με υπερηχογράφημα μαστών υψηλής ευκρίνειας από τον ειδικό ακτινολόγο. Όλα είναι καλύτερο να γίνονται την ίδια μέρα και στον ίδιο χώρο. Η τομοσύνθεση και η μαγνητική μαστογραφία βοηθούν σημαντικά στην απεικόνιση.
Συμπεράσματα
Ανεξάρτητα από την πυκνότητα του στήθους σας, φροντίστε να το ελέγχετε κάθε χρόνο σε ένα ειδικό κέντρο μαστού. Εκεί θα σας εξετάζει μαστολόγος, θα κάνετε μια ψηφιακή μαστογραφία μετά τα 40 και θα συμπληρώνετε με υπερηχογράφημα υψηλής ευκρίνειας και όποια άλλη εξέταση μπορεί να χρειαστεί.
Να θυμάστε ότι ο καρκίνος του μαστού γιατρεύεται αν βρεθεί νωρίς!
Γιάννης Π. Φύσσας
Μαστολόγος – Χειρουργός Μαστού
